Optimale openheid

Waarachtige communicatie 5

Er is een paradigmaverschuiving gaande op het gebied van openheid over privézaken op het werk.  Een grote openheid geeft je ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Voor jouw omgeving is het prettig als jij jezelf laat zien; je bent hierdoor transparant, betrouwbaar en aanraakbaar. Jouw levenservaringen zijn een inspiratie voor anderen.

Een paradigmaverschuiving over de balans privé-werk

Mijn ouders leefden in een tijd waarin de mannen werkten en de vrouwen thuis voor de kinderen zorgden. Het was in de mannencultuur op het werk niet gebruikelijk om heel open te zijn over privézaken of emotionele zaken. Er werden wel flauwe grapjes over gemaakt in de kantine, zoals dat bij mannen gaat. Of er was spraken van een serieus gesprek met de baas – als het echt nodig was.

Bart laat maar een klein deel zien: de gezonde, enthousiaste professional.

Pas vijftig jaar geleden kwam er een geleidelijke verschuiving op gang waarbij er een steeds evenwichtiger verdeling ontstond van mannen en vrouwen op de werkvloer. Vrouwen hadden in die tijd vaak nog de volledige begeleiding van de kinderen op hun bordje liggen. Met de komst van vrouwen op de werkvloer kregen mannen meer en meer zorgtaken in het huis. Daarmee werd het samenspel van werk- en privéleven een complex planningsvraagstuk. Het werd steeds noodzakelijker om op het werk afspraken te maken over flexibele werktijden en urgente privézaken. Met de intrede van vrouwen kwam ook de meer vrouwelijke energie binnen. Eerst pasten de vrouwen zich nog aan om mee te kunnen in de mannelijke werkcultuur. Gaandeweg worden gesprekken over privé-onderwerpen, gevoelens en emoties steeds normaler. Ik ben daar erg blij mee; ik geloof dat dit het leven-op-het-werk veel aangenamer maakt.

.

Daar komt bij dat we steeds meer thuis werken en als zzp-er functioneren. We werken op wisselende locaties en op voor ons handige tijden. Ook dat geeft aanleiding tot meer gesprekken over de privésituatie op het werk.

Ik geloof dat de strikte scheiding van werk en privé nog een erfenis is uit de vorige eeuw – iets dat we los mogen laten. Ik geloof dat het zinvol is om open te zijn over privézaken, als dat relevant is voor de werksetting.

Wat hebben mijn collega’s eraan als ik open ben?

Als jij jezelf laat zien dan komt er voor jouw collega’s relevante informatie op tafel. Er zijn drie soorten openheid waar jouw collega’s wat aan hebben:

1. 

   Zelfde foto, als je ook de privésituatie van Bart mag zien: mountainbiken in de bergen, protectoren aan. De trots en spanning van de steile rotsige afdaling.

   Vertel hoe de feitelijke kant van jouw leven buiten het werk eruit ziet. Collega’s mogen het best weten als je getrouwd bent, kinderen hebt en welke sporten en hobby’s je hebt. Ook is het handig om ze te vertellen over een ziekenhuisopname van jouw kind, als je daardoor ineens weg moet of een deadline niet haalt. Vertel ook wat je op dit moment bezig houdt. Al is dat het opruimen van het huis van jouw overleden vader of de loopsheid van de hond. Dan kan de ander jou begrijpen en delen van zichzelf herkennen.

2. Het is zinvol voor jouw collega’s als je uitspreekt wat er in je omgaat. Als je enthousiast bent of juist nogal negatief over een voorstel. Als je het gedrag van een klant erg irritant vindt. Maar ook wat het verloop van het gesprek dat je aan het voeren bent met je doet. De ander kan daar signalen uit oppikken om zijn of haar gedrag aan te passen. Vaak heeft de ander wel door dat er iets is. Als je het uitspreekt hoeft de ander er niet meer naar te raden.
3. Het voegt echt iets toe als je persoonlijke ervaringen deelt met collega’s. Je moet de kracht van verhalen niet onderschatten. Het inspireert mensen. Bij het vertellen van eigen ervaringen heb ik wel een ‘maar’. Ik vind dat het een constructieve suggestie moet opleveren voor jouw gesprekspartner. Een minder goed voorbeeld lees je hieronder:

Ik had vroeger nog wel eens last van een milde vorm van migraine. Toen ik weer eens een aanval had gehad en ik dat aan mijn ouders vertelde, reageerde mijn vader met een verhaal over een collega. Deze man had ook last van migraine, dat kwam door de werkdruk. De collega maakte zich veel te druk en hij viel steeds vaker uit door de migraine. Eerst een dag per maand maar al snel veel vaker en langer. Totdat hij niet meer in staat was om te werken. Mijn vader maakte zich zorgen om me en uitte dat door een angstig verhaal bij mij naar binnen te blazen.

Wat levert openheid voor jezelf op?

Het is niet alleen fijn voor jouw omgeving als jij jezelf laat zien. Het werkt ook bevrijdend als jij zorgt dat je niet blijft rondlopen met geheimen of opgekropte gevoelens. Ik wil dat in ieder geval niet: ik wil mijn hoofd vrijhouden voor creatieve ideeën; alle aandacht kunnen houden bij een gesprek of geconcentreerd kunnen nadenken over een probleem. Dat lukt niet altijd – er zit mij echt wel eens wat dwars. Maar het helpt mij enorm om dingen uit te spreken. Daarmee erken ik het; daarmee mag het dwarse gevoel er echt zijn. En dan kan het weer oplossen; er ontstaat weer ruimte.

Moet je alles uitspreken wat je denkt of voelt?

Tot nu toe heb ik een pleidooi gehouden om alles te zeggen wat er in je omgaat. Maar dat is niet zo: er zijn grenzen. Twee  beperkingen: relevantie en oordelen. Ik bespreek ze één voor één.

Dat wat je over jezelf vertelt moet relevant zijn voor jouw werkomgeving. Het moet iets toevoegen aan datgene waar je mee bezig bent. Dus bij een inhoudelijk projectoverleg hoef je niet uitgebreid te vertellen over jouw sportprestaties. Behalve misschien aan het begin, als nog niet iedereen er is. En tijdens de lunch of tussendoor. Ik vind ook niet dat je jouw liefdesleven gedetailleerd moet beschrijven aan collega’s. Behalve als het je zodanig beheerst dat het je dwars zit. Dat je een gesprek niet prettig vindt gaan vind ik over het algemeen waardevolle informatie die je moet delen tijdens de bijeenkomst. Ofwel: vertel open over jezelf, maar kies wel een moment waarop het relevant is.

Oordelen over anderen kan je beter voor je houden. Het is namelijk bijna altijd onwaar – het is maar een deel van de werkelijkheid. Dus roddel niet met collega’s en uit ze ook niet rechtstreeks aan degene over wie het gaat. Laat ze maar eens de revue passeren, de scherpe meningen over jouw collega’s en klanten. Vaak klinken ze als:

• Mijn baas is een autistische micromanager
• Mijn collega is onbetrouwbaar en houdt zich niet aan afspraken
• Het zal mijn cliënt nooit lukken om een zelfstandig leven op te bouwen

Hoe weet je zeker dat dit waar is? Je hebt een serie voorvallen genomen en daaruit geconcludeerd dat deze uitspraak echt waar is. Het zegt vooral iets over jouw kijk op de wereld dat je deze overtuiging hebt. Het heeft waarschijnlijk ook met jouw kindstukken of schaduwzijdes te maken (hierover later meer). Maar bovenal is het nutteloos om dit te uiten omdat de ander er niets mee kan.

Als je last hebt van jouw (autistische micromanager) baas zou je kunnen zeggen:

“Wij zitten een kwartier gedetailleerd te praten over het project X en daarbij zeg je een paar keer wat ik niet goed doe. Bijvoorbeeld net toen je zei dat ik Ellen niet genoeg achter haar vodden zit bij haar taken. Ik vind dat lastig en het heeft op mij het effect dat ik me ga zitten verantwoorden naar je. Zou je mij vragen kunnen stellen waarmee ik de zaak zelfstandig kan oppakken?” Dit is specifiek en gericht op gedrag (een zgn. ik-boodschap).

Conclusie: leer jezelf aan om specifiek feedback te geven en gebruik jouw oordelen alleen voor zelfreflectie.

Film

‘The invention of lying’ gaat over het thema van eerlijkheid en liegen. Stel je een wereld voor waarin iedereen de botte waarheid uitspreekt van wat er in hem of haar omgaat. Alle oordelen, verlangens en angsten. Kijk hier naar een fragment op youtube. Je kunt Engelse ondertitels aanzetten.

Boek

In het boek ‘Radical honesty’ legt Brad Blanton uit waarom wij meestal niet de waarheid vertellen over onszelf. Voor iedereen die een tandje dieper wil graven.

Waarom ben ik soms toch niet open?

In het volgende artikel ga ik dieper in op onze drang om toch niet open te zijn. Op het werk en ook in mijn privésituatie.