Irritante collega’s

Waarachtige communicatie 7

Als je het gedrag van bepaalde collega’s irritant blijft vinden, dan heb je te maken met projectie van jou naar de ander. Jouw schaduwkant speelt op. Het is noodzakelijk voor waarachtige communicatie dat je jouw projecties onderzoekt en je realiseert dat dit weinig met de ander te maken heeft. Als je een ongezonde dosis triggers in jouw werkomgeving tegenkomt, zoek dan een andere werkkring.

Ik dacht altijd dat ik niet aan projectie deed. Ik had er wel over gelezen maar dacht dat zoiets alleen optrad tussen therapeut en cliënt. Toen ik jaren geleden in conflict kwam met een collega-trainer zocht ik de oorzaak dus alleen bij haar. Want haar gedrag was erg irritant: Ze nam heel veel ruimte in voor de groep en drukte mij zo weg. Ze kon erg belerend zijn naar deelnemers en de suggesties die ze gaf, voerde ze in haar privéleven niet door. Nu, een paar jaar later, loop ik met andere trainers tegen dezelfde issues aan. Ik zie nu dat ik getriggerd wordt in een eigen stuk van rivaliteit als ik naast een goede trainer sta. Ik voel dat ik er niet meer toe doe als de ander de vloer pakt. Net als in mijn kindertijd - toen mijn moeder even geen aandacht voor me had - in de tijd dat mijn broertje geboren werd en mijn vader overspannen was. Ik wil het gevecht aangaan; weet dat dit niet in het belang van de groep is en voel de rivaliteit en het gevoel van afwijzing. Dat duurt even en dan kan ik weer volop door. Ik neem verantwoordelijkheid voor mijn issues en verwijt mijn collega-trainer niet dat ze goed bezig is.

Als er een emotie opkomt door het gedrag van een collega/klant/kennis/partner dan ben je geneigd om te kijken wat er irritant is aan het gedrag van de ander. Je projecteert jouw irritatie op de ander. Doordat de ander zo handelt, voel jij je boos, geërgerd, verdrietig, opgelaten, gepasseerd. Dit is niet erg zolang een dergelijke emotie niet langer aanhoudt dan een paar minuten. “Oh, ja, dat was irritant, klopt, was ik alweer vergeten”

Als een vervelend gevoel langer aanhoudt dan een paar minuten, dan is een persoonlijke issue van je geraakt. De ander heeft iets bij jou getriggerd – iets dat groter/ouder is dan het irritante gedrag van de ander. Vaak heeft de bijbehorende emotie/pijn te maken met een schaduwkant van jou of een heftige gebeurtenis uit jouw leven. De onderliggende pijn is zodanig dat je ‘m liever niet voelt. Jouw automatische reactie op de trigger is: het ligt aan de ander. Want als het aan die irritante ander ligt, dan heeft het niks met jou te maken. Dit noemen we projectie. Ik behandel hier alleen de projectie van negatieve emoties. Maar positieve projectie bestaat ook; bijvoorbeeld in het geval van verliefdheid.

Ik herhaal mijn uitspraak hier nog een keer zodat je het goed tot je door kan laten dringen:

Als je langer dan een paar minuten met een nare emotie over een ander blijft rondlopen, gaat het niet over de ander, maar over jezelf.

Voorbeelden

Het risico van het geven van voorbeelden is dat je denkt dat het bij jou niet zo zit en dat je daaruit de conclusie trekt dat het toch aan de irritante collega ligt. Maar om de omvang van het fenomeen projectie uit te leggen is het wel zinvol om het te doen:

• “Ik kan me zo ergeren aan mijn collega. Als ze belt praat ze heel luid en lacht ze hard.” Andere collega’s hebben daar veel minder moeite mee. Het is mijn eigen thema omdat wij vroeger altijd zachtjes aan moesten doen van mijn moeder om onze vader niet te storen.
• “Mijn baas is zo’n eikel. Hij wil dat de notities precies op zijn manier opgesteld zijn en blijft me verbeteren. Het is nooit goed.” Er zijn nog meer collega’s die zich daaraan storen, maar zeker niet iedereen. Het raakt mij zo erg omdat mijn vader altijd erg dominant was en mij in mijn jeugd erg kort heeft gehouden. Ik zal mijn kinderen nooit zo behandelen.
• “Mijn cliënt blijft zich onderdanig opstellen en neemt geen initiatief om haar schulden structureel af te bouwen. Ik kan me daar zo aan ergeren.” Deze cliënt doet me denken aan mijn ex-partner: hij wachtte ook altijd maar af totdat het vanzelf goed kwam.

Schaduwkant en projecties

Iedereen heeft een schaduwkant. Deze schaduwkant is verbonden met een traumatische gebeurtenis of met een combinatie van pijnlijke momenten. Het begon allemaal met mijn vader die niet wilde dat ik driftig werd; de leraar die zei dat ik niet m’n best deed, de pestkop die mijn leven zuur maakte en de eerste geliefde die mij verliet. Iedereen heeft pijnlijke en schaamtevolle momenten weggestopt en naarmate de tijd verstrijkt, verharden deze emoties zich tot onze schaduwkant.

Van projectie kan sprake zijn wanneer men eigenschappen of emoties van zichzelf tracht te ontkennen, verbergen of verdringen door deze toe te schrijven aan iets of iemand anders. De klassieke opvatting en uitleg van projectie is dat het een afweermechanisme is tegen negatieve emoties. Projectie neemt nervositeit weg over zaken die wij in onszelf niet graag erkennen, en worden aan andere mensen toegeschreven. Dit gebeurt vaak onbewust zodat het ego niet met deze zaken hoeft om te gaan. Door een negatief en subjectief gevoel (schaduwzijde) te projecteren op een ander, verlegt iemand als het ware een innerlijk conflict en daarmee ook de oorzaak.

Onderzoek

Ik roep je op om jouw projecties en persoonlijke issues te onderzoeken (als je dat nog niet hebt gedaan). Dat je helder krijgt wat jouw stukken zijn en welke bij de ander horen. Dat kan je eenvoudig doen door op te schrijven aan wie je je allemaal ergert. Op het werk en privé. Specificeer daarna om welk gedrag het precies gaat. Wat moet de ander doen om jou echt op de kast te krijgen? Vraag jezelf vervolgens af hoe het zou zijn als jij hetzelfde gedrag zou laten zien. Met welke persoon uit jouw verleden zou je dan problemen krijgen? Of: aan wie doet je dit negatieve gedrag denken? Gebruik evt. dit formulier om jouw projecties te onderzoeken. Als je dit goed uitzoekt ontdek je dat je een aantal persoonlijke issues hebt die zich clusteren rondom een aantal hoofdthema’s.

Wat moet ik hiermee?

Als je waarachtig wilt communiceren is het noodzakelijk dat je snapt welke issues van jou zijn. Als je getriggerd wordt door een collega of cliënt, deal daar dan zelf mee zonder dat de ander daar last van heeft. De ander hoeft niks te veranderen. Onderken dat de heftigheid die het thema voor jou krijgt niet zozeer met de actie van de ander te maken heeft maar vooral met jouw thema’s.

Als het jou erg dwars zit kan je dit naar de ander uitspreken. Je zou kunnen zeggen: “Als jij telefoneert, vind ik het vaak nogal luid klinken. Ik vind het lastig om daarmee om te gaan. Dat heeft te maken met het feit dat ik me als kind gedeisd moest houden; zo ging dat bij ons thuis. Je hoeft jouw manier van telefoneren niet aan te passen voor me maar weet dat ik soms even last heb van mijn eigen issues.” Natuurlijk kan je ook vragen of de collega zachter gaat praten. Maar ik daag je uit om dat niet te doen; het is jouw issue.

Als je vanuit een automatisme naar de ander uitschiet – als je de ander dingen verwijt die met jouw persoonlijke issues te maken hebben – bied dan daarvoor je excuses aan. Leg uit dat de heftigheid van jouw uitval niet veel te maken had met de actie van de ander.

Ten slotte kan het zijn dat je in een bepaalde omgeving wel erg veel getriggerd wordt in persoonlijke stukken. Je kan daar dan heel gericht mee aan het werk gaan. Maar het kan ook zijn dat de omgeving ongezond is voor je, dat je jezelf teveel geweld moet aandoen. Zoek dan een andere (werk-)omgeving.

Boek

Als je hier meer over wilt lezen raad ik je aan om het boek van Karin Hamaker Zondag te lezen: “Het projectie mechanisme in de praktijk“. Of kijk naar een uitgebreide voordracht van Karin Hamaker Zondag over dit thema.