Het grotemensengesprek

Waarachtige communicatie 13

Een prachtig voorbeeld van waarachtige communicatie is bij het grotemensengesprek. Terwijl mensen de neiging hebben om in een conflict afstand te nemen tot de ander, ga je hier juist in contact.

Een aantal jaren geleden kwam ik als bestuurder van een stichting in een lastig parket terecht. De activiteiten van de stichting groeiden en er ontstond onenigheid in de directie. Het lastige was dat de directie werd gevormd door een aantal goede vrienden van mij. De situatie was niet meer houdbaar. Mijn medebestuurder en ik hakten de knoop door en gingen een traject in van afscheid nemen van twee van de directeuren. Er kwamen advocaten aan te pas en de relatie met mijn vrienden werd volkomen verbrijzeld. Boosheid, wrok, onmacht – alles stond als een muur tussen ons in.

Een half jaar geleden voelde ik weer ruimte. Ik heb ze beiden benaderd en ben naar ze toegegaan. Ik was gespannen en op m’n hoede; ik wilde voelen of ze mij nog steeds van alles verweten. Maar het gesprek verliep heel goed. We begonnen aftastend te praten wat we de afgelopen jaren hadden doorgemaakt. Ieder kon het bij zichzelf houden: het benoemen van de pijn van de verwijdering en de weg om weer op te krabbelen. Op een gegeven moment heb ik uitgesproken dat ik ze erg mis als intieme vrienden. De emotie in mijn stem verried mijn verdriet over alles wat er gebeurd was. Daarna ging er iets open tussen ons. Een nieuw licht dat door een kier naar binnen scheen. Sindsdien is het contact weer in opbouw en proberen we van drie kanten – ondanks de pijn die er nog is – elkaar te zien en ons leven te delen.

Wat is een grotemensengesprek?

Initiatief nemen om een gesprek aan te gaan waar je tegenop ziet, dat noem ik een grotemensengesprek. Iets wat je als kind niet hoefde – dat deden de grote mensen voor je. Maar nu je zelf groot bent en in een professionele wereld werkt is er soms geen ontkomen aan:

• Bijvoorbeeld als een collega een penetrante zweetgeur verspreid maar hij daar geen benul van heeft (blinde vlek). Je moet dan over de drempel heen stappen om het hem toch te zeggen;
• Als je niet goed overweg kan met een collega en zij ook niet met jou. Maar je moet wel samenwerken in een groot project;
• Als je in conflict bent gekomen met een leverancier waar je wel van afhankelijk bent of
• Als de relatie met jouw collega-directeur duurzaam is ontwricht.

Je kunt zo’n gesprek natuurlijk in volledig afgeschermde toestand ingaan; met je hele harnas aan. Maar ik heb het hier over een waarachtig gesprek. Een gesprek waarbij jij je wapens thuis laat en als mens tegenover de ander gaat staan.

Het gesprek uit de weg gaan

Als de spanning toeneemt – als je in een (latent) conflict terecht komt – dan heb je de neiging om afstand te nemen tot de ander. Dat lost niks op maar toch doen we het liever. Eén van de  achtergronden van de neiging tot verwijdering ligt op het gebied van afwijzing en projectie. In een conflict wijst de ander jouw visie, houding of handelen af. Hij of zij zegt dat jij het niet goed doet; misschien zelfs dat jij niet oké bent. Deze afwijzing doet pijn en dat willen we vermijden. Dan treedt de projectie in werking: het gaat niet om de pijn van afwijzing, nee, de ander is gewoon niet oké. De ander is de boosdoener – iemand waar je niks mee te maken wilt hebben. Je bouwt snel een redenatie op waarom de ander ongelijk heeft en vertelt dit aan iedereen die je horen wil. Je overtuigt jezelf steeds meer dat de ander fout is. Op deze manier is de situatie hanteerbaar. Je hebt wel een conflict maar het ligt aan de ander. Het enige wat je nog moet doen is collega’s in jouw kamp houden en de tegenstander vermijden of negeren. Je bouwt een muur in je hoofd om deze persoon heen zodat je hem niet meer hoeft te zien. Jammer genoeg werkt dit als een roze olifant: het kost aandacht om niet aan een boosdoener te denken.

Als je in de boven geschetste situatie het gesprek wel aangaat, dan heb je heel veel kans dat je te horen krijgt dat de ander ook een goed verhaal heeft. Dat het ten dele aan jou ligt. Dat de ander geen boosdoener is maar net zo iemand als jij. Dat jouw projectie en stemmingmakerij onterecht was. Dat is geen fijn vooruitzicht.

Over de drempel

Er zijn een aantal redenen om initiatief te nemen tot een grotemensengesprek. Een eerste reden kan zijn dat je last hebt van de vijandige activiteiten van de tegenstander. Je bent het zat en wil de ander tot de orde roepen. Daar kan een tweede reden bij komen: je wilt een goede relatie met die collega of die leverancier. Je wilt toenadering zoeken omdat je graag plezierig wilt samenwerken.

Ten slotte is er nog een derde reden die meer in jezelf ligt: je wilt niet leven met een hoofd vol met boosdoeners met muurtjes er omheen. Je wilt de rommel in je hoofd opruimen. In de oude sjamanistische culturen van Noord Amerika werd dit heel serieus genomen. Men geloofde dat wrok naar een ander als een weerhaak in je lijf blijft zitten. Dat dit een reden is voor veel ziekten die ontstaan. Zij hadden allerlei vergevingsrituelen om zich te ontdoen van wrok om de natuurlijke gezonde staat van het lichaam te herstellen. Ik vind het erg jammer dat de ervaringskennis over het verband tussen lichaam en geest in onze cultuur ondergesneeuwd is.

Waarom zou ik…?

Maar waarom zou jij als eerste de kloof overbruggen? Omdat jij verantwoordelijkheid neemt voor de situatie. Er is al genoeg oorlog in de wereld. Je voelt genoeg stevigheid om in contact te treden en je voelt dat je genoeg moed hebt. Je wil ook naar jouw aandeel kijken en er eventueel van leren. Je zegt tegen jezelf dat je het niet eens hoeft te worden. Dat je het accepteert als de ander blijft hangen in afwijzing en projectie. Maar dat jij jezelf in ieder geval opent voor een prettige samenwerking en relatie.

Soms is er al teveel schade aangericht; dan is er tijd nodig om de wonden te helen. Verduur deze periode met het stellige voornemen om het gesprek aan te gaan als de wind is geluwd.

Hoe voer je een grotemensengesprek?

Als je de stap hebt genomen om in contact te treden is vervolgens de vraag: hoe doe je zo’n gesprek? Ik ga je daar geen stappenplan voor aanreiken omdat ik geloof dat het zo waarachtig mogelijk moet zijn. Wel een aantal aandachtspunten:

• Bereid je voor door aandacht te besteden aan jouw aarding en stevige basis. Geef jezelf toestemming om uit het gesprek te stappen als het niet meer constructief is. Neem jezelf voor om open te staan voor feedback.
• Maak natuurlijk eerst goed contact en zorg dat je niet recht tegenover elkaar zit. Als je dat wel doet kan het vuur in jullie ogen het conflict doen oplaaien;
• Benadruk waarom je toenadering zoekt: de relatie is het je waard; je wilt echt graag plezierig samenwerken. Méén dit echt, zeg het anders niet.
• Incasseer de feedback, de pijn van de ander. Vraag door, neem de tijd om de ander echt te horen. Geef aan wat het jou heeft gedaan, de gespannen situatie. Gebruik daarvoor de ingekorte ik-boodschap. Verwacht niet dat jullie het in één keer eens worden. Dit heeft vaak tijd nodig.

Opdracht

Terwijl je dit artikel leest komen er waarschijnlijk al gezichten tevoorschijn van mensen waarmee jij in onmin leeft. Of die je hebt verwaarloosd. Die jij hebt verbannen uit jouw wereld. Ik wil je vragen om met één van deze mensen het gesprek aan te gaan. Lees de redenen door die ik hierboven heb genoemd en vind een steekhoudende overweging die jou de moed geeft om het te doen. Je ruimt je hoofd op en helpt mee om de wereld een stukje mooier te maken!