Overtuigingen zijn niet waar

Het waarachtig gesprek 1

Jouw gedrag wordt gestuurd door jouw overtuigingen. Die overtuigingen ontstaan in je leven door ervaringen in de werkelijkheid. Je geeft er betekenis aan en je vindt uit wat de oorzaken zijn van bepaalde fenomenen. Dat leidt tot jouw beeld van de werkelijkheid, de dingen waar jij van overtuigd bent. Deze overtuigingen sturen vervolgens jouw gedrag; jouw houding tot bepaalde mensen, situaties, meningen. In het onderstaande model is dit weergegeven:

Voor de meeste mensen begint alles met een vast gegeven: de werkelijkheid. Je kan geluk hebben of toevallig iets tegenkomen; de werkelijkheid is een onafhankelijk fenomeen buiten jezelf. Natuurlijk heb je invloed op de werkelijkheid door jouw houding en acties. Zo ontstaat een loop: door jouw ervaringen zijn er bij jou overtuigingen ontstaan die jouw gedrag bepalen. En met dit gedrag houdt je de werkelijkheid en jouw ervaringen in stand.

Jouw overtuigingen zijn niet waar

Dit is een lastige punt: je vindt van alles maar er klopt allemaal geen hout van. Het ligt meestal veel genuanceerder dan je denkt en als er al een deel van waar is, verandert het ook nog steeds. Dus alles wat je vastzet in je hoofd (als een harde waarheid) is feitelijk onwaar. Kan je me volgen? Het is niet waar wat jij vind. Wat jij vindt van die vervelende collega, wat jij vindt van de dynamiek in de organisatie, wat jij vind van jouw functioneren. Het is niet waar. Het ligt veel genuanceerder dan woorden kunnen vastpakken en het verandert de hele tijd.

Je hebt vast wel eens een verstopte neus in het voorjaar. Of betraande ogen. Dat kan komen door de pollen in de lucht, daar moeten je ogen even wat harder voor werken. Maar noem het alsjeblieft geen hooikoorts! Neem waar dat je een verstopte neus hebt, voel dat je het vervelend vindt. Maar noem het geen hooikoorts. Want als je gaat geloven dat je hooikoorts hebt, dan zet je je al schrap als het mogelijk een moeilijke dag gaat worden voor mensen met hooikoorts. Bij de eerste waarneming van kriebel in je oog weet je het al: “Oh nee hè, ik heb weer hooikoorts!”. De overtuiging gaat jouw werkelijkheid creëren. Weiger om conclusies te trekken, weiger om overtuigingen te installeren die negatief voor jou zijn.

Ervaring veranderen

Als je niet gelukkig bent met bepaalde ervaringen dan kan je je als slachtoffer opstellen en gaan klagen over de werkelijkheid. Effectiever is het om naar jouw overtuigingen te kijken. Want als jij met ruimere (minder belemmerende) overtuigingen in de wereld kan staan, verandert ook jouw gedrag. Daardoor reageert de wereld anders op je en veranderen jouw ervaringen. Het onderzoeken en veranderen van jouw overtuigingen noemen we herkaderen. Die term komt voort uit het idee dat overtuigingen alleen waar lijken binnen een bepaald kader. Dus als je het kader verandert, verandert de overtuiging. Neem bijvoorbeeld de overtuiging: “Ik heb veel teveel werk en daardoor zit ik tegen een burn-out aan.” Dit lijkt waar te zijn voor deze persoon vanuit het kader dat de organisatie haar teveel werk geeft. Als je doorvraagt naar hoe zij deze hoeveelheid werk tot zich krijgt, blijkt wellicht dat ze moeite heeft met ‘nee’ zeggen. Vanuit het kader van haar vaardigheden lijkt het waar dat ze tegen burn-out aan zit omdat ze niet ‘nee’ kan zeggen. Als je nog verder doorvraagt blijkt dat ze zichzelf op veel vlakken tekort vindt schieten. Door haar lage gevoel van eigenwaarde doet ze alles en put zichzelf volledig uit. Daarmee kan niemand meer zeggen dat ze niet haar best doet. Vanuit dit kader van zelfwaardering lijkt het alsof ze door een leegte in zichzelf het werk gebruikt om zich te verdedigen tegen afwijzing. Vanuit ieder nieuw kader verandert de overtuiging. Het lijkt alsof je steeds dichter bij de waarheid komt maar dat is niet zo. Het blijft allemaal niet waar.

Herkaderen van eigen belemmeringen

Toch heeft het zin om te herkaderen. Want je zoekt naar een nieuwe overtuiging waar je meer mee kan. Die ruimte biedt voor oplossingen; voor een uitweg uit de beknelling. Als het een overtuiging is over jezelf dan zoek je naar een uitspraak die minder belemmerend is en toch nog waar voelt. Heel vaak helpt het al als je er ‘nog’ tussen zet: “Ik heb zo’n vreselijke last van mijn leidinggevende; ik weet niet hoe ik met hem moet dealen.” Als je jezelf toestaat om steeds te zeggen: “Ik weet nog niet hoe ik met hem moet dealen”, dan zet je de mogelijkheid open dat je het misschien nog wel gaat leren. Wat ook goed helpt is als je het specifieker maakt: “Als ik met mijn chef praat over project X en Y, dan heb ik er moeite mee dat hij precies wil weten wat ik ga doen.” Hier kan je jouw creativiteit goed in kwijt: zoek het meest positieve randje op van wat jij nog waar vind en doe alleen nog uitspraken vanuit die overtuiging. Je zal zien: er ontstaat steeds weer nieuwe ruimte die nog positiever is.

Bij het helpen van een ander met diens belemmerende overtuiging werkt het precies hetzelfde. Je vraagt door en doet suggesties om de overtuiging ‘zachter’ te maken. Je zorgt dat je goed rapport houdt omdat de ander snel in de verdediging kan schieten. Je moet je steeds realiseren dat de ander echt vind dat het waar is wat hij zegt! Hij is er echt van overtuigd. Gebruik humor en creativiteit om samen te zoeken naar een mildere overtuiging. Laat de ander zelf met antwoorden komen: “Wat zou een prettigere overtuiging zijn die toch nog waar voor jou is?”

Overtuigingen over een ander

Dit is een geweldige categorie omdat het de mooiste spiegel is die je tot je beschikking hebt. Alles wat jij over een ander zegt, zeg je over jezelf. “Als ik hem zo weer zie staan zie ik echt een nobody, een nul.” Tjonge, hoe zou het voor je zijn als je dat over jezelf zou zeggen? Ik zal iets duidelijker zijn: je zegt dit over jezelf. Er is kennelijk een deel in jou dat je niks waard vindt. Die ander spiegelt dat deel van jou. De ander is geen nul. Het is een volledig mens, net als jij. Dus pas jouw uitspraken en overtuigingen aan. Het zal je vrij maken.

De bron

In de bovenstaande visie op overtuigingen en werkelijkheid gaan we uit van een vaste, harde werkelijkheid die feitelijk is en zijn eigen wetmatigheden kent. Daartoe heb je je als mens te verhouden. Ik geloof dat deze werkelijkheid slechts een spiegel is, een groot veld waarin alles zich manifesteert wat jij creëert. De bron ben jij. Alle dingen die jij blijft denken en uitspreken zoals wensen, angsten, irritaties, zorgen – zij worden werkelijkheid. Van alle manifestaties van jouw overtuigingen leer je wie je werkelijk bent, wat jouw missie in dit leven is. En wat voor jou werkelijk waar is.

Leven vanuit intentie

Als bron van de werkelijkheid heb jij oneindige mogelijkheden om de werkelijkheid zo te maken als jij het wilt. Het begint allemaal met jouw intentie, jouw missie. Dat is jouw richting, jouw pad. Vanuit deze intentie kies jij bewust de overtuigingen die jou dienen. Deze spreek je uit zonder ze nodeloos te blijven herhalen. Dat wat jij hebt uitgesproken manifesteert zich. Als jij zuiver bent in jouw overtuiging en woordgebruik (en geen twijfels en andere wensen erbij mengt) dan kan het zich snel manifesteren.

Als ik het zo schrijf lijkt het een lineair proces: je bedenkt iets, spreekt het uit en het manifesteert zich. Maar er is ook een terugkoppelloop. Want je ziet wat zich manifesteert en checkt dit met jouw intentie. Het komt voor dat er iets anders gemanifesteerd wordt dat jij had uitgezonden. Dan heb je een probleem.

Confrontatie met een ongewenste manifestatie

Hoe verhoud je je tot de dingen die zich in jouw werkelijkheid aandienen die jij niet had bedoeld? Die jij niet wenste? Allereerst is het nodig dat je erkent dat jij dit onbedoeld toch hebt gecreëerd om van te leren. Je gaat in jezelf op onderzoek om te achterhalen waar het vandaan zou kunnen komen. Als de overtuiging of de angst te vinden is dan vervang je hem door een overtuiging die in lijn ligt met jouw intentie.

Een hele krachtige manier om te dealen met ongewenste manifestaties is de sjamanistische methode uit Hawaii, de Ho’oponopono (spreekt uit als Ho o pono pono). Het is een soort gebed met vier zinnen:

• Het spijt me
• Vergeef me alsjeblieft
• Dank je wel
• Ik houd van je

Je kan het als volgt uitspreken als je bijvoorbeeld hoort dat een collega jou zwart heeft gemaakt in een bijeenkomst waar jij niet bij was: Het spijt me dat ik dit voorval onbedoeld heb gecreëerd en het spijt me ook dat ik me vaker negatief over jou heb uitgelaten. Vergeef me alsjeblieft. Dank je wel dat je me nu helpt om te zien dat ik onze relatie op een negatieve manier heb gecreëerd. Ik houd van je. Met deze methode wis je oude overtuigingen uit die je niet nog een keer wilt creëren.

Ik herhaal nog een keer wat ik net schreef: als er iets gebeurt dat jij als negatief bestempeld, maak er dan geen vervelende overtuiging van. Weiger domweg om belemmerende overtuigingen aan te maken. Ook in het voorbeeld van net; als die collega steeds maar weer roddelt over jou. Je ervaart wat het met je doet als een regenbui waar je doorheen fietst. Daarna schijnt de zon weer. Je weigert categorisch om te gaan vinden dat die collega een minkukel is. Je weet niet waarom hij het doet, maar je generaliseert niet al zijn gedrag tot een simpele overtuiging dat hij een minkukel is.

Op dit pad wis je steeds meer overtuigingen uit. Ze sturen jou niet meer. Je gaat steeds helderder waarnemen wat er echt is.

Verstrekkend

De vraag is niet of het waar is dat wij de bron zijn. De vraag is tot op welk niveau je dit omarmt. Hier een paar voorbeelden:

• Ik ben er vast van overtuigd dat als ik hoge nood heb, ik naar het toilet moet. Ik zeg: “Ik moet naar het toilet” en ik ga. Het manifesteert zich direct omdat ik het zelf kan regelen.
• Ik weet dat als ik het op een bepaalde manier vraag ik mijn zin krijg. Ik zeg: “kan je voor mij een boterham smeren?” De ander doet het, het manifesteert zich.
• Ik ben heel duidelijk in mijn wens om een stap omhoog te maken in het bedrijf. Ik kleed me goed, zorg voor goede contacten met leidinggevenden en laat zien dat ik erg goed functioneer. Ik krijg de mooie baan en maak promotie.
• Je hebt een nieuwe klus nodig als interim manager. Je spreekt uit dat er een mooie nieuwe klus voor jou is, niet ver van huis. Je koestert de overtuiging alsof het al manifest is. Je wordt gebeld vanuit je netwerk voor een nieuwe functie.
• Een vriend krijgt te horen dat hij mogelijk kanker heeft. Je doet de Ho’oponopono en creëert dat hij een gezond lichaam heeft. Bij het volgende onderzoek blijkt dat het niet kwaadaardig is.
• Er woedt een oorlog in een ver land. Je doet de Ho’oponopono en creëert dat het vrede is. Snel komt er vrede.

Tot op welk niveau voel jij zelf verantwoordelijkheid voor de dingen die zich manifesteren?