Nadelen van thuiswerken 2
(vervolg op de eerste pagina over de nadelen van thuiswerken)
Organiseren vs. regelen
Je wist wat collega’s deden doordat je ze regelmatig tegen het lijf liep. Bij de koffieautomaat en in tal van vergaderingen. Je merkte dat anderen dingen aan het doen waren waarvan jij dacht dat jij ze moest doen. Maar ook kwam je er in de wandelgangen achter dat een bepaalde taak door helemaal niemand werd opgepikt. Dat je bepaalde werkprocessen anders uitvoerde dan collega’s en dat bepaalde klantklachten echt aangepakt moesten worden. Ook hoorde je op de gang wat er speelde in de directiekamer en hoe de hazen renden in complexe krachtenvelden.
Dat vang je allemaal niet op als je vanuit huis werkt en voor ieder wissewasje iemand moet bellen of een online-vergadering moet inplannen. Een leidinggevende verzuchtte dat ze het nu veel lastiger vindt: vroeger regelde ze van alles door mensen even aan te spreken, nu moet ze alles organiseren.
Stel: jouw afdeling werkte samen als een geoliede machine, als één organisme. Net als de dame aan de linkerkant van figuur 7: Het brein had nauw contact met de handen en de voeten op de vloer. Ook de mond en oren deden hun werk in nauw overleg met hart en hoofd.
.
Figuur 7: werken als één organisme of losgetrokken worden
Door het thuiswerken zijn allerlei functies uit elkaar getrokken en moeten de verbindingen tussen de lichaamsdelen expliciet geregeld worden. De veelheid van verbindingen verwordt tot een schamel setje zoom- en belafspraken. De stukjes taak worden uitgevoerd maar het gevoel dat het als één geheel functioneert verdwijnt.
We ontwennen elkaar
Als mensen elkaar leren kennen praten ze eerst over algemeenheden, over het weer, voetbal en Corona. Vervolgens praten ze over de inhoud van het werk en over wat ze vinden van collega’s. 
Pas later hebben ze het over privézaken en lastige persoonlijke issues. Uit de onderwerpen die mensen bespreken kan je afleiden hoe close ze zijn. Pas als ze redelijk vertrouwd zijn met elkaar kunnen ze elkaar persoonlijke feedback geven en verschillen in werkstijl bespreekbaar maken. Dan ontstaat een afstemming, een goede samenwerking. Het is vergelijkbaar met ronde vormen die door de aanraking met andere vormen geslepen worden. Ze gaan steeds meer in elkaar passen als puzzelstukjes.
Nu mensen thuis moeten werken doorlopen we het omgekeerde proces: we vervreemden van elkaar. We weten niet meer hoe het echt gaat omdat we elkaar niet live meemaken. We ontwennen elkaar.
Ik ben geen 1-pitter
In de inleiding vertelde ik over mijn baan bij DBR. Zelfstandige trainers en adviseurs die hun klussen als lonesome cowboys uitvoeren. Mensen die daar zelf voor hebben gekozen en daar gelukkig van worden. Volgens het CBS werkten 3,6 miljoen mensen soms of vaak thuis en 5,5 miljoen mensen nooit. Van deze grote groep moet een groot deel nu verplicht thuiswerken. Maar zij hebben hier over het algemeen niet uit zichzelf voor gekozen.
Een topadviseur bij een grote overheidsorganisatie zegt hierover: "Werk betekent naast de functionele handelingen voor mensen veel meer: het geeft zin aan het leven, het geeft eigenwaarde en vaak ook status. Daarmee is de werkomgeving ook een sociaal gebeuren dat veel verder reikt dan het elkaar eenvoudig kunnen ontmoeten (al dan niet toevallig bij de koffie-automaat), snel kunnen afstemmen met een collega. Er gebeurt op kantoor veel meer dan wat direct terug te voeren is op “werk”: ik durf de stelling wel aan, dat het noodzakelijk is om flink wat improductieve contacten, gesprekken etc (dus: uren) nodig zijn als voorwaarden; het 'humus' voor een florerende en productieve werkcultuur. En dan gaat het (heel soms) om delen van privé-aangelegenheden, maar veel meer om de gedeelde grap die over de afdeling galmt, de voetbalcompetitie, de netflixserie, de volle kantine (met de meeste mensen heb je geen contact, maar de crowd is leuk en is “wij”)."
De mate waarin mensen van de leg raken door het thuiswerken hangt af van hun karakter. Dit wordt gedetecteerd door verschillende tests. Bijv. door Spiral Dynamics, de analyse van waardensystemen. De helft van de waardensystemen zijn individueel gericht; de andere helft is gericht op samen. Als jouw voorkeurssysteem rood (power), oranje (succes) of geel (leren en synergie) is, dan heb je waarschijnlijk minder moeite met het alleen bezig zijn. Mensen met dominante waarden als blauw (orde), groen (samenwerken) of turkoois (holisme) missen de sociale omgeving. Zij zijn het type mens dat graag in een groep werkt, ergens bij hoort. Als dat langdurig niet meer kan, hebben ze steeds meer moeite om zichzelf te blijven motiveren. Ze raken los, ze gaan gebukt aan een teloorgang van sociale cohesie. Ze missen de verbinding.
Kinesthetische armoede
De klachten die je van mensen hoort over het thuiswerken gaan over: “ik mis het contact, de verbinding. Ik voel me niet meer aangehaakt bij de organisatie. Ik raak los, ik kom niet meer makkelijk op gang.” Dit zijn allemaal kinesthetische woorden, gevoelswoorden. 
In NLP maken we onderscheid tussen drie primaire zintuiglijke voorkeuren: visueel, auditief en kinesthetisch. Het lastige van het thuiswerken is dat er weinig te voelen valt op afstand. Behalve door je in te leven in de ander als je hem of haar goed ziet en hoort op het scherm. Bij online besprekingen met meer dan 4 personen is dat inleven al erg lastig. Naast het feit dat het te snel gaat om te voelen wat je ervan vindt. Het is kinesthetisch gezien erg armoedig. Er is geen ruimte voor emoties. Mensen die een voorkeur hebben voor dit zintuiglijke kanaal (ongeveer 1/3 van de mensheid) haken af. Ze hebben er geen gevoel meer bij.
Aanvoelen met weinig rapport
Bij het online vergaderen zie je meestal alleen een hoofd. Je hoort alleen degene die aan het woord is. Je ziet niet wat iemand nog verder aan het doen is (mails lezen en beantwoorden, kinderen helpen en corrigeren etc.). Door deze beperkte informatie in alleen het visuele en auditieve kanaal, is het heel moeilijk om goed rapport te maken. Dit betekent dat je niet goed aanvoelt wat er bij de ander speelt, hoe iemand in haar/zijn vel zit. Dat je daarmee niet makkelijk kan ‘levelen’. Dat is een lastige omstandigheid voor coachingsgesprekken. Maar ook voor gesprekken met grote strategische en politieke risico’s. Je moet het vooral met de woorden doen en je kan niet goed checken of dit congruent is met de lichaamshouding en de intonatie.
Scheiding werk-privé
Aan de andere kant van het spectrum is het thuiswerken ook een bron van ellende: professionals met een werkende partner en (schoolgaande) kinderen. De veelheid van ballen die zij in de lucht moeten houden is enorm. Het CPB schat in dat deze stress van de combi van huishouding en thuiswerken vooral bij vrouwen terechtkomt. Deze stress is zeker hoog als de leidinggevende keihard blijft sturen op resultaten en geen compassie heeft met lastige pubers en weinig goede werkruimte.
Een teammanager zegt hierover: "Een nadeel wat ik heel veel hoor is dat mensen het huis ontvluchten om ‘vrij van werk’ te zijn. Het advies is dan ook om op een plek thuis te werken waarvan je de deur dicht kan trekken als je klaar bent met werken. Werk en privé lopen in elkaar over en dat vind niet iedereen fijn. Thuis wordt kantoor. Een andere klacht van mensen uit mijn team is dat je op je vrije dag wordt gebeld. Met werken op kantoor wist je als iemand er niet was dat deze vrij was, of thuis geconcentreerd werkte of een afspraak had. Met thuiswerken valt de ‘schroom’ weg om iemand te storen op zijn vrije dag. Ander nadeel is dat meetings door gaan tot vlak voor etenstijd want niemand hoeft te rijden. Dus de pauze van het naar huis reizen mis je dan ook, het naar huis reizen is niet alleen irritant, het is ook een rituele overgangshandeling naar de thuismodus."
Eenzaamheid
Het CBS heeft vastgesteld dat bijna 1 op de 4 volwassenen alleenstaand is:
Voor deze mensen is het werk een belangrijke manier om sociale interactie tot stand te brengen. Het is vaak hun belangrijkste manier om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Door verplicht thuis te moeten werken ontstaat een nieuwe vorm van eenzaamheid die alleenstaande mensen hard kan raken.
Arbo
Een groot nadeel van het thuiswerken is dat er vaak geen goede werkomstandigheden zijn. Het is geregeld niet ideaal qua daglichtinval en werkplek. 
Je kunt niet gewoon aan de keukentafel gaan zitten op een harde houten stoel en dan wekenlang zo werken. Zeker niet als er op die plek ook nog kinderen rondrennen of computerspelletjes gespeeld worden.
Als je veel uren per dag naar een scherm zit te staren, heb je een goed instelbare stoel nodig, een apart toetsenbord en een scherm op ooghoogte. Daarnaast heb je een goede headset nodig (of oortjes) als je veel online moet vergaderen.
Het grote probleem is dat de meeste werkgevers dit niet op stel en sprong voor je (kunnen) regelen. Wettelijk gezien hebben ze wel die zorgplicht, maar in deze thuiswerktijden is het ondoenlijk. Er is hiermee een reëel risico op gezondheidsklachten ontstaan.
Alles overziend zijn er praktisch-operationele voordelen en dieper gewortelde nadelen aan het thuiswerken. Als we een mix zouden kunnen maken van thuiswerken met een beetje live-contact, hoe kunnen we dat dan het beste vormgeven?
Er zijn nog geen reacties geplaatst.